پمپ روتاری Rotary Pump

​پمپ روتاری Rotary Pump از جمله پمپ‌های با جابجایی مثبت می‌باشند که برای انتقال سیال از حرکت دورانی بهره می‌گیرند. این پمپ‌ها مناسب جهت روغن کاری و انتقال سیالات با ویسکوزیته بالا می‌باشند، و برای ظرفیت‌های کم و فشار متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این پمپ‌ها از دو قسمت تشکیل شده اند که یکی جداره ثابت پمپ و دیگری قسمت دوار را شامل می‌شود. تقسیم بندی و نام گذاری پمپ‌های گردشی بر مبنای نوع قسمت دوار پمپ مشخص می‌گردد. قسمت دوار شامل یک محور گردان با عضو گردشی است که می‌تواند بصورت چرخ دنده‌ای یا تیغه‌ای یا پیچی و یا گوشواره‌ای باشد.
برخلاف پمپ‌های گریز از مرکز که مایع را با سرعت به قسمت خروجی پمپ هدایت می‌کنند، در پمپ‌ روتاری مقداری از مایع بین دنده‌های چرخ دنده پمپ به اصطلاح به تله می‌افتد. در اثر چرخیدن چرخ دنده‌ها یا تیغه‌ها یا پیچ ها، مایع به قسمت خروجی پمپ رانده می‌شود. به تله افتادن پمپ در بین دنده‌ها باعث کاهش سرعت مایع در خروجی می‌شود. اگر مایع پمپ شونده خاصیت روغن کاری داشته باشد، عمر ​پمپ روتاری Rotary Pump زیاد می‌شود.
در این پمپ‌ها نیز مانند پمپ‌های رفت و برگشتی چنانچه شیر مسیر لوله خروجی بسته باشد، فشار پمپ بالا رفته و باعث آسیب رسیدن به پمپ و شکستن لوله می‌شود.
















در ​پمپ روتاری Rotary Pump فاصله بین اجزای گردنده و جداره ثابت بسیار کم می‌باشد و ساختمان آنها غالبأ طوری است که اجزای گردنده در دو جهت می‌توانند دوران نمایند و در نتیجه قسمت ورودی و خروجی پمپ بسته به نوع کار ممکن است عوض شوند.
این پمپ‌ها جهت کاربردهای صنعتی غالبا با موتور الکتریکی بکار گرفته می‌شوند. اما ​پمپ روتاری Rotary Pump که با نیروی دست کار می‌کند نیز، تحت عنوان پمپ دستی، وجود دارد و یک کاربرد رایج آن در بشکه‌های ۵۵ گالنی (۲۰۸ لیتری) جهت تخلیه روغن از داخل بشکه می‌باشد.



​​​​​​​

انواع ​پمپ روتاری Rotary Pump

·     ​پمپ روتاری نوع چرخ دنده‌ای (Gear Pump)
·     ​پمپ روتاری نوع گوشواره‌ای (Lobe Pump)
·     ​پمپ روتاری نوع تیغه‌ای (Vane Pump)
·     ​پمپ روتاری نوع​​​​​​​ پیچی (Screw Pump)



پمپ‌های چرخ دنده‌ای Gear Pump

متداولترین و پرکاربرد ترین نوع ​پمپ روتاری Rotary Pump در صنعت می‌باشند. چرخ دنده مورد استفاده به دو صورت چرخ دنده خارجی (External Gear) و چرخ دنده داخلی (Internal Gear) ساخته می‌شود.
در ​پمپ روتاری Rotary Pump چرخ دنده خارجی، سیال پمپ شونده توسط دنده‌ها به فضای بین روتورها و پوسته پمپ کشیده شده و از دهانه خروجی به بیرون رانده می‌شود. از این رو سیال به سبب درگیر شدن دنده‌ها در یکدیگر نمی‌تواند به طرف دهانه مکش پمپ باز گردد.














از پمپ‌های چرخ دنده‌ای بیشتر برای سیستم‌های هیدرولیک، روغن کاری یاتاقان‌ها و رساندن سیال به نقاط مختلف یک ماشین استفاده می‌شود.
اگر چه رایج ترین عضو دوار مورد استفاده در پمپهای چرخ دنده‌ای از نوع ساده (Spur gear) است، اما انواع حلزونی (Helical Gear) و جناغی (Herringbone Gear) آن نیز در بسیاری از پمپها استفاده می‌شود. انتخاب دنده‌های حلزونی یا جناغی با طرح و شکل دندانه‌ها رابطه مستقیم دارند. دنده‌های حلزونی و جناغی دارای سرعت بیشتر و توان بهتر و ایجاد جریان سیال آرام تر می‌باشند و در پمپ‌های بزرگ با ظرفیت بالا بکار گرفته می‌شوند. اما چرخ دنده ساده برای اکثر کاربردها مناسب بوده و تعمیرات و نگهداری آنها اقتصادی تر است.

​پمپ روتاری Rotary Pump چرخ دنده داخلی از لحاظ ساختمان با ​پمپ روتاری Rotary Pump چرخ دنده خارجی یا استاندارد کاملا متفاوت است. این نوع پمپ از دو دنده درگیر با هم تشکیل شده است. دنده بیرونی را دنده گرداننده و دنده داخلی را دنده گردیده و یا دنده هرزگرد پمپ می‌نامند. یک قطعه هلالی شکل دو دنده را از هم جدا نگه داشته و باعث کاهش جریان گردابی و افزایش بازده پمپ می‌شود. در برخی از مدلها این قطعه متحرک بوده و به پمپ اجازه میدهد تا در هر دو جهت کار کند.
هنگام کار چرخان داخلی، فضایی بین دندانه‌های هر دو دنده را در ناحیه دهانه ورودی باز می‌کند. سیال از دهانه ورودی کشیده شده و از قسمت هلالی عبور می‌کند. زمانیکه دنده‌ها دوباره در نزدیکی دهانه خروجی با هم تماس پیدا می‌کنند، سیال به خارج رانده می‌شود.
تعداد دندانه‌های چرخ دنده گرداننده از چرخ دنده دیگر کمتر است و چون گام دنده‌ها با هم برابر است، دنده‌های مذکور همیشه بدون هیچ اخلالی به راحتی با هم درگیر می‌شوند.

دنده گرداننده معمولا از فولاد، و دنده هرزگرد از فولاد یا یک فلز ترم دیگر ساخته می‌شود. پوسته پمپ معمولا بسته به طرح سازنده از چدن یا فولاد ساخته می‌شود. روتور‌ها نیز غالبا از جنس فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند. محور و دنده توسط یاتاقان نگه داشته می‌شوند. یاتاقانهای دو چرخ دنده در هنگام تولید به دقت مکان یابی می‌شوند تا امکان کار کرد نرم دنده‌ها را درون محفظه پمپ فراهم سازند. محور دنده هرزگرد خارج از مرکز دنده گرداننده قرار گرفته و تنها توسط کلاهک یا درپوش انتهایی نگه داشته می‌شود.

پمپ گوشواره‌ای Lobe Pump

لوب پمپ که با نام های پمپ گوشواره ای و پمپ دنده ای قلوه ای نیز نامیده می شود، جز انواع پمپ جابجایی مثبت می باشد. از لحاظ عملکرد همانند پمپ دنده ای (پمپ دنده خارجی) کار می کند. لوب ها یا گوشواره ها به صورت چرخش غیر تماسی گردش می کنند، یعنی هیچ گونه تماسی با یکدیگر ندارند. پمپ های لوب ماکسیمم دبی ای که پوشش می دهند تا 150 متر مکعب در ساعت می باشد و ماکسیمم فشاری که پوشش می دهند تا 20 بار می باشد.

دو روتور لوب پمپ متصل به یک جفت چرخ دنده می باشند که باعث چرخش دورانی هماهنگ روتور می شود، که این چرخ دنده ها و یاتاق های شفت، تماسی با سیال نداشته و در محفظه ای جدا از سیال پمپاژی هستند. نیروی موتور به یکی از محور ها وارد شده و به وسیله چرخ دنده ها، به محور دیگر انتقال می یابد. سیال درون محفظه پمپ به دو قسمت مجزا تقسیم می شود که بخشی از سیال موجود در محفظه سمت مکش (ورودی پمپ) و بخشی دیگر از سیال، سمت رانش (خروجی پمپ) حبس می شود. با چرخش دورانی روتور سیال از منطقه مکش به منطقه رانش و در نهایت سیال به سمت خروجی هدایت می شود. در لوب پمپ ها هیچ گونه تماس مکانیکی (بین دو روتور و روتور و محفظه پمپ) وجود نداشته که سبب می شود سایشی بین اجزای پمپ حاصل نشود. تنها سایش در لوب پمپ ها، خوردگی مربوط به نوع سیال و یا وجود ذرات جامد در سیال می باشد.​​​​​​​











​​​​​​​

​پمپ روتاری Rotary Pump پیچی Screw Pump

دارای کاربرد وسیعی در صنایع مختلف می‌باشند اما بدلیل اینکه مکانیزم پایه این پمپ پیچیده می‌باشد لذا تولید آن پر هزینه بوده و همچنین در برابر مواد ساینده نیز بسیار آسیب پذیر می‌باشد. ​پمپ روتاری Rotary Pump پیچی بصورتی که دارای دو عضو پیچی می‌باشد نیز ساخته می‌شود و می‌تواند حجم زیادی از روغن را به راحتی انتقال دهد. از پمپ روتاری پیچی جهت روغن کاری یاتاقان‌های کمپرسورهای گریز از مرکز استفاده می‌شود.

















از آنجا که در عمل پمپ پیچی توسط روتور مرکزی یا روتور گرداننده به گردش در می‌آید، دو روتور هرزگرد درگیر با آن را نیز به حرکت در می‌آورد. هر دو روتور هرزگرد مشابه هم بوده و دندانه‌های آنها به گونه‌ای است که با روتور گرداننده درگیر می‌شوند. با چرخش روتور گرداننده سیال از یک طرف پمپ شده و از طرف دیگر تخلیه می‌شود. از آنجا که دنده‌های روتور گرداننده با روتور هرزگرد جفت می‌شوند، سیال در مجاری باز داخل ناحیه دنده‌ها به سمت خروجی پمپ به جلو رانده می‌شود.



پمپ‌ روتاری تیغه‌ای (پره‌ای) Vane Pump

 معمولا برای انتقال روغن روان ساز، سیال هیدرولیکی، حلال ها، مواد شیمیایی، رنگ و سیالات حاوی ذرات ساینده بکار گرفته می‌شوند.
پمپ روتاری تیغه‌ای یا پره‌ای طرز کار بسیار ساده‌ای دارد. با چرخش روتور، فاصله آن نسبت به خط مرکزی پمپ، به پرهها یا تیغه‌ها اجازه میدهد تا به سمت بیرون حرکت نموده و سیال را به داخل بکشاند. فضای باز بین پروانه و محفظه در پایین پمپ امکان حرکت سیال را در پمپ فراهم می‌سازد. زمانیکه پروانه به چرخش خود ادامه میدهد پرهها با نزدیک شدن به بالای پمپ به سمت عقب رانده می‌شوند. این تنگ شدن فضای داخل پمپ باعث رانده شدن سیال به بیرون از طریق دهانه خروجی می‌شود.













در این پمپ ها، تیغه‌ها یا پره‌ها از جنس نرم تری نسبت به پوسته ساخته می‌شوند. این پره‌ها کمتر ساییده شده و تعویض آنها نسبتا ارزان تمام می‌شود.



مشخصات ​پمپ روتاری Rotary Pump

·      مناسب جهت انتقال سیالات غلیظ و با ویسکوزیته بالا (۶۵۰ سانتی استوک به بالا)
·       دارای فشار خروجی متوسط (۱۵۰ تا ۲۰۰ فوت)
·       دارای ظرفیت جریان کم (کمتر از ۲۰ گالن در دقیقه)
·       دارای جریان خروجی یکنواخت
·      مناسب جهت روغن کاری تجهیزات
·      مناسب جهت مایعات غیر ساینده