مهره Nut
مهره یا Nut قطعه ای با یک سوراخ رزوه دار (Internal Thread) است که با رزوه های خارجی (External Thread) سایر اجزا (بخصوص پیچها) درگیر شده و برای اتصال و تنظیم قطعات نسبت به یکدیگر مورد استفاده قرار میگیرد، بشرطیکه رزوه هایشان منطبق بر یکدیگر باشند.
گاها یک سیستم تحت ارتعاش زیاد و نیروهای ناگهانی قرار میگیرد که باعث بازشدن تدریجی مهره های عادی میشوند، یا در اتصال قطعات نرم ممکن است فشار مهره باعث تغییر شکل سطح یا ساییدگی آنها شود و در چنین شرایطی مهره های قفل شونده یا Lock Nut راهکار مناسبی هستند.
برای محکم شدن اتصال این مهره ها نیازی به فشرده شدن آنها روی قطعات نیست و با روشهای مختلف اتصال محکم و مقاومی را نسبت به ارتعاش و ضربه های ناگهانی ایجاد میکنند
انواع مهره چهارگوش (Square Nut)
در برشکاری با اره، ماشین فرز و … ساخت قطعات مربعی و مستطیلی به مراتب آسانتر از قطعات گرد و شش گوش است! و به همین علت در گذشته مهره های مربعی یا Square کاربرد بسیار زیادی داشتند، اما به مرور زمان و گسترش تجهیزات فورج (آهنگری) دیگر محدودیت چندانی برای شکلدهی دایره، مربع یا شش گوش وجود نداشت و تا حد زیادی مهره های Hex (شش گوش) از محبوبیت آنها کاستند.
البته مهره های مربعی بعنوان بازماندگان عصر چوب هنوز هم مزایایی دارند! اتصالشان با آچار مناسب و بدون لغزش است و سطح نشیمنگاهی بزرگی دارند که نیروی اصطکاک را افزایش داده و از احتمال لق شدگی اتصال میکاهد.
انواع مهره شش گوش (Hex Nut)
انواع مهره های شش گوش یا Hexagonal (باختصار Hex) آنقدر پرکاربرد هستند که در جنسها و ابعاد مختلف عرضه میشوند! معمولی، نازک، کوچک، بزرگ، آلیاژی، غیر آلیاژی و … مهر تاییدی بر قابلیت بالای مهره های شش گوش است.
احتمال لغزش آچار هنگام تماس با مهره ی چهارگوش کمتر از مهره ی شش گوش میباشد (۱-۰ بنفع چهارگوش)، اما از سوی دیگر اپراتورباید آچار را برای هر بار جدایش و تماس ۹۰ درجه بچرخاند که این عدد در مهره های شش گوش تنها ۶۰ درجه است.
بسیاری از تولیدکنندگان پیچ ادعا میکنند که پیچهای Hex بهینه ترین شکل از نظر فضای مورد نیاز، انرژی مصرف شده و لغزش آچار هستند و به این نکته توجه داشته باشید که مهره ها فاقد درایو هستند (بر خلاف پیچ) و سی درجه چرخش اضافه، بخصوص در فضاهای تنگ و نامناسب پارامتر مهمی است، همچنین استفاده از ۶ ضلع بجای چهار ضلع سبب میشود که سایش و آسیب مهره کاهش یابد و برآیند این پارامترها سبب شده که مهره های Hex گوی رقابت را از سایر انواع Nut بربایند.
مهره شش گوش سنگین (Heavy Hex Nut)
همانطور که خاطرنشان کردیم، مهره های شش گوش در انواع مختلفی عرضه میشوند که یکی از آنها Heavy Hex Nut ها هستند که بازای یک سوراخ رزوه شده با قطر یکسان، قطر خارجی و ضخامت بیشتری نسبت به مهره های Hex معمولی دارند. مهره های شش گوش بزرگ (یا سنگین) برای پیچهایی با قطر بیشتر از ۴۰ میلیمتر یا پیچهایی که تحت نیروی زیادی هستند مورد استفاده قرار میگیرد، همچنین سطح نشیمنگاه بزرگترش احتمال لق شدگی اتصال را کاهش خواهد داد.
بصورت کلی برای طبقه بندی انواع مهره ، نمونه های باریکتری نیز وجود دارند که با کلمه ی Jam نشان داده میشوند و در همین راستا Jam Hex Nuts ، مهره های شش گوش باریک هستند. بدیهی است که یک مهره ی ظریف در مواردیکه طول رزوه کم است انتخابی کاملا هوشمندانه محسوب میشود اما یکی از کاربردهای مهم مهره های باریک، موقعیت دهی و اتصال قطعات میان مهره هاست.
در مواردیکه ممکن است یک مهره برای نگهداری قطعات کافی نباشد، از دو مهره برای مقید کردن هر سمت قطعه کار استفاده میشود که در این حالت مهره های Jam Hex در تماس با قطعه کار قرار گرفته و مهره های معمولی یا heavy Hex آنها را از پشت مقید میکنند.
انواع مهره ماشین (Machine Nut)
انواع مهره های ماشین (Machine Nuts) میتوانند Hex یا Square باشند و در اتصال با پیچهای ماشین (Machine Screws) قرار بگیرند، البته این مهره های ظریف کوچکترین انواع مهره های شش گوش یا چهارگوش محسوب میشوند.
انواع مهره واشردار (Flange Nut)
پیچهای واشردار یا فلنج دار را بخاطر دارید؟ واشرها بعنوان قطعات مستقل برای افزایش مساحت اعمال نیرو استفاده میشوند تا از فرو رفتن یا تغییر شکل قطعه کار جلوگیری شود! جنس نرمتر آنها هم مانع از ساییدگی سطوح پیچ و قطعه کار میشود.
و اما در مهره های واشردار، یک سمت مهره صفحه ای پهن قرار گرفته که با روش آهنگری بوجود آمده است (نمیتوانید واشر را جوشکاری کنید و آن را مهره ی فلنج دار بدانید!) و از جنس خود قطعه کار است.
این مهره ها در مواردی که تعداد اتصالات زیاد است سرعت مونتاژ را شدیدا افزایش میدهند، همچنین از گم شدن و جاماندن واشر در تجهیزات حساس مانند موتور و مکانیزمهای انتقال قدرت جلوگیری میکند! که در نواحی تنگ و تاریک تجهیزات مزیت بسیار مهمی محسوب میشود.
انواع مهره کوپلینگ یا اتصال (Coupling Nut)
انواع مهره های کوپلینگ برای چسباندن دو قطعه ی رزوه شده به یکدیگر استفاده میشوند، پس طول آنها بلندتر است تا از هر دو سو امکان ورود و درگیری قطعات وجود داشته باشد.
(البته بعضی منابع این کوپلینگها را در گروه انواع مهره یا Nut قلمداد نمیکنند، بلکه از عنوان Fitting برای آنها استفاده میشود)
انواع مهره سربسته (Cap Nut)
یک سمت این مهره توسط سطحی گرد و گنبدی بسته شده است و با اتصال به انتهای میله ها و لوله های رزوه شده علاوه بر بهبود ظاهر کار، از برخورد آن با سایر اشیا یا اعضای بدن جلوگیری میکند.
مهره سربسته بلند (Acorn Nut)
این مهره همان مهره ی Cap است اما سرپوش بلندتری دارد که شباهت به میوه ی بلوط دارد و طول بیشتری از رزوه را میپوشاند.
انواع مهره شیاردار (Slotted Nut)
این مهره ها در یک سمت خود تعدادی شیار دارند که برای عبور پین در نظر گرفته شده اند، پس روی پیچها و قطعاتی استفاده میشوند که سوراخ پین داشته باشند.
این پین برای اتصال قویتر مهره و پیچ (یا هر قطعه با رزوه ی خارجی) بکار میرود، لذا در برابر ارتعاش و ضربه مقاومت بیشتری از خود نشان میدهد و نصب کردن و جدا کردن مهره هم مانند سایر مهره های قفل شونده دشوار نیست بسادگی مهره بسته شده و در موقعیت مناسب با پین محکم میشود.
نکته ی دیگر نوع پین بکار رفته در این مهره هاست که متناسب با سوراخ میتواند از نوع پینهای ساده، کاترپین و مخروطی باشد.
مهره Castel Nut) Castellated)
انواع مهره های Castellated یا اختصارا Castel از نظر عملکرد مشابه مهره های Slotted هستند، اما شکل شیارهایشان متفاوت است.
البته بسیاری از تولیدکنندگان و منابع هیچگونه تفاوتی برای آنها قائل نیستند و به تمامی مهره های شیاردار (با هر شکل شیار) Slotted یا Castel میگویند.
مهره قفل شونده با حلقه نایلونی (Nylon Insert Lock Nut)
نام مهره قفل شونده با حلقه نایلونی در زبان انگلیسی Nylon Insert lock nut است که برای پیشگیری از اشتباه کمی ترجمه اش را تغییر داده ایم، همچنین اختصارا با آن Nylock گفته میشود.در یک سمت رزوه های این مهره، حلقه ای از جنس نایلون قرار گرفته که قطرش کمی کوچکتر از پیچ است و ورود و خروج پیچ را دشوار میکند! بعبارت ساده این نیروی اضافی مانند یک چسب قوی یا قفل، ورود و خروج پیچ را دشوار خواهد کرد.
زمانی که تماس میان پیچ و حلقه ی پلیمری آغاز شود، بستن و باز کردن مهره دشوار خواهد بود و این اتصال محکم برای سیستمهای تحت ارتعاش و ضربه بعنوان یک مزیت استفاده میشود. با توجه به حساسیت پلیمرهای نایلونی، استفاده از این مهره برای دماهای بالا امکان پذیر نیست، همچنین تعداد دفعات بکارگیری این مهره محدود است و بر اساس جنس و ضخامت پلیمر تعیین میشود.
مهره خاردار یا مهره تى Tee Nut
مهره خاردار يا مهره تى يا Tee Nuts نوعى از مهره است كه به دليل دارا بودن خار در قسمت بالايى مهره مى تواند در چوب ها تخته های نیوپان پلیمر ها و پلاستیک ها به راحتى خودش را نگه دارد و پيچ را در آن ببنديم البته با نام تى نيز خوانده می شود.
انواع ديگر مهره تى نيز وجود دارد كه به جاى استفاده از خار در چوب از پيچ استفاده مى شود و تحمل گشتاور بسيار بالايى نيز نسبت به نوع خاردار دارد .
مهره فلنجى یا واشر دار Flange Nut
مهره واشردار نوعی از مهره است که در زیر آن یک واشر قرار دارد که به مهره چسبیده است. یعنی بدون نیاز به واشر اضافه اتصال خوب و با کیفیتی ایجاد می کند. همچنین شیارهایی که در واشر این مهره ها وجود دارد سبب می شود که پس از بسته شدن به راحتی باز و یا شل نشوند.
این مهره ها در جنس های استیل، آهنی و فولادی در بازار وجود دارند و با استاندارد Din 6918 قابل تولید است. کاربرد این مهره ها در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی بسیار زیاد است.
