حلال Solvent
حلال یکی از دو جز سازنده و اصلی محلول می باشد. یک محلول از حلال و حل شونده تشکیل می شود که معمولا بخشی که حجم و مقدار بیشتر را به خود اختصاص می دهد حلال می باشد. حلال ها به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که اصلی ترین آن ها، دو دسته قطبی و غیرقطبی است.
قطبی یا غیرقطبی بودن یک حلال وابسته به مولکول ها و نوع ساختار آن می باشد. در حلال های قطبی، مولکول های سازنده نیز ساختار قطبی داشته و دارای دو سر یا همان دو قطب مثبت و منفی می باشند. این مواد یکدیگر را طی نیروی جاذبه الکترواستاتیکی جذب می نمایند. نوع غیرقطبی نیز از پیوندهای کوالانسی ضعیفی تشکیل شده است که دلیلی بر پایین بودن نقطه جوش آن هاست به عبارت دیگر آن ها، فرار هستند.
کاربرد حلال ها در زندگی روزمره و در صنعت بسیار گسترده است. آن ها معمولا برای رقیق کردن یک محلول ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. گاهی برای استخراج، استفاده شده که از این نظر، آن ها، کاربرد گسترده ای در صنعت استخراج مایع دارند. به عنوان مثال در بحث روغن گیری، مواد نفتی، عطر، تولید رزین ها و اجزای تشکیل دهنده داروها، آن ها کاربرد گسترده دارند. کاربرد حلال و کاهش درصد غیر فرار در صنایع رنگسازی بسیار مهمتر از دیگر صنایع بوده زیرا که برس زدن، اسپری کردن، تشکیل فیلم یکنواخت، براقیت، زمان خشک شدن و سخت شدن همگی تابع درصد غیر فرار رنگ مورد نظر بوده و این حلال است که با قدرت انحلال کنندگی خود رنگ را به درصد مورد نیاز، دلخواه و قابل مصرف میرساند. انتخاب درست یک حلال از عوامل مهم بوده و بر خواص ویسکوزیته، برس خوری، زمان خشک شدن و غیره اثر مستقیم داشته و از اثرات جانبی آن نیز میتوان بلیدینگ، جوش زدن، فلوئینیگ ضعیف و امثالهم را نام برد. یک حلال در پایان عمل در فیلم یک رنگ باقی نمیماند اما اثرات کارهائی که انجام میدهد باقی میمانند.
حلال باید دارای خصوصیات مورد انتظار باشد بطوریکه قابلیت حل کردن رزین را دارا بوده و ویسکوزیته رنگ را به مقدار بهینه جهت کاربری کاهش دهد. انتخاب درست حلال بر پارامترهای کیفی ویسکوزیته، خاصیت برسخوری، سرعت خشک شدن و چند خاصیت پنهانی دیگر اثر میگذارد.
توانایی یک حلال در انحلال رزینها یا دیگر مواد را در خود قدرت حلالیت آن حلال گویندو وقتی که درصد یک حلال به یک رزینی بیشتر وبیشتر میگردد به نقطه ای میرسد که رزین در حلال ته نشین میگرددکه این حالت را حد رقیق شدن گویند. حد رقیق شدن یک محلول عامل مفیدی جهت اطلاع از درجه امتزاج پذیری یک رزین و یک حلال است.
ویژگی بعدی فراریت یا درجه تبخیر است زیرا سرعت تبخیر یک حلال بر هم سطح بودن یا لولینگ جاری شدن یا فلوئینگ شره نمودن براقیت برس خوری خشک شوندگی تاثیر دارد درجه تبخیر یک حلال برای رنگ های ترموپلاست مهم بوده و یک حلال یا سرعت تبخیر آهسته ممکن است زمان خشک شدن را طولانی و در نتیجه فلوینگ را خراب و با عث شره شدن گردد.استفاده ازحلال های سریع فرار بدلیل کمی اتلاف وقت در جهت خشک نمودن فیلم یک رنگ بیشتر از سایر دیگر حلال ها میباشد و اما اگر چنانچه حلال های سریع فرار به تنهایی بکار روند علاوه بر ایجاد مشکلاتی فلوئینگ ضعیف را می کنند و بلکه تبخیر سریع آن باعث اختلاف غلظت زیاد سطح و عمق گردیده سطح زودتر از عمق خشک میگردد باعث جوش زدن میگردد که بایستی حلال های سریع فرار را بصورت مخلوط استفاده کرد.
فاکتور بعدی نقطه جوش میباشد که درجه حرارتی است که در آن درجه حرارت فشار بخارهای حاصل از آن حلال برابر باشد با فشار اتمسفر. فاکتور بعدی نقطه اشتعال است که درجه حرارتی که درآن درجه حرارت بخار کافی بر روی سطح یک مایع تشکیل و مخلوط آن قادر به انتقال یا تکثیر شعله ای در چند لحظه گردد را درجه حرارت نقطه اشتعال گویند. هرچه سرعت تبخیر حلالی بیشتر باشد درجه نقطه اشتعال آن پایین تر است و بعکس.
ویژگی دیگر سمیت میباشد حلال ها عموما سمی بوده و از این رو بخارات سمی حاصل از آن از طریق تنفس وارد جریات خون گردیده و برای سلامتی بدن مضر است از حلال های سمی میتوان متانل، بنزن، سیکلوهگزانون و غیره را نام برداز حلال های کمتر سمی میتوان تولوئن، زایلن و 402 را نام برد.
فاکتور بعدی وزن مخصوص میباشد که یک حلال مناسب باید با وزن مخصوص استاندارد آن حلال یکی باشد که وزن مخصوص را می توان از طریق وسیله ای به نام پیکنومتر بدست آورد خاصیت ضدخوردگی و اسیدی: حلالها می بایست مواد سولفوری در خود نداشته باشد که این مواد بر فلزات اثر گذاشته و با پیگمنت ها و رزین ها واکنش داده باعث خوردگی شود
انواع حلال ها
1- حلال های الکلی: متانول، اتانول، ایزو پروپیل الکل
2- حلال های کتونی: استون، متیل اتیل کتون، متیل ایزو بوتیل کتون
3- حلال های اتری: دی اتیل اتر، دی ایزوپروپیل اتر
4- حلال های استری: متیل استات، اتیل استات، نرمال بوتیل استات
5- حلال های هیدروکربنی آروماتیک: بنزن، تولوئن
6- حلال های هیدروکربنی الیفاتیک: نفت
7- حلال های هیدروکربنی کلره: متیلن کلراید، تری کلرواتیلن
ارتو زایلین (o- Xylene)
بوتیل استات (Butyl Acetate)
اتیل استات (Ethyl acetate)
متیل استات (Methyl acetate)
اتیلن گلیکول (Ethylene glycol)
دی اتیلن گلیکول DEG (Diethylene glycol)
تری اتیلن گلیکول TEG (Triethylene glycol)
اتیل گلیکول استات EGA (Ethylglycolacetate)
گلیکول BG (Butyl Glycol)
بوتیل دی گلیکولBDG (ButylDiGlycol)
بوتیل گلیکول استات BGA(Butyl Glycol Acetate)
بوتیل دی گلیکول استاتBDGA (Butyl Diglycol Acetate)
مونو پروپیلن گلیکول MPG (Mono propylene glycol)
متیل اتیل کتون MEK (Methyl Ethyl Ketone)
ایزوپروپیل الکلIPA (IsoPropyl alcohol)
حلال 402
حلال 410
متوکسی پروپیل استات PMA (Methoxy Propyl Acetate )
متوکسی پروپانول PM (Methoxy Propanol )
سیکلو هگزانون (Cyclohexanone)
هگزان (Hexane)
متانول (Methanol)
اتانول (Ethanol)
نرمال بوتانول (N-Butanol)
ایزو بوتانول (Iso Butanol)
پر کلرو اتیلن (Perchloroethylene)
تری کلرو اتیلن (Trichloroethylene)
تری اتانول آمین TEA(Tri ethanol amine)
دی اتانول آمینDEA (Di ethanol amine)
مونو اتانول آمینMEA (Mono ethanol amine)
متیلن کلراید(Methylene Chloride)
سولوسو 100 (Solvesso 100)
سولوسو 150 (Solvesso 150)
سولوسو 200 (Solvesso 200)
